Relaties en identiteit

De laatste uitzending van Zomergasten met de Vlaamse psychotherapeut Esther Perel gezien? Zij is bekend door haar onderzoek naar de spanning tussen de behoefte aan veiligheid (liefde, ergens bij horen en nabijheid) en de behoefte aan vrijheid (erotisch verlangen, avontuur en afstand) in menselijke relaties. In haar werk gaat zij uit van een systemische benadering waarbij je, op welk niveau dan ook, een probleem niet los kunt zien van de context.

Haar persoonlijke geschiedenis laat eveneens zien dat persoonlijke keuzes in relatie staan tot je familiesysteem. Haar leidraad zijn uitspraken als:
‘De kwaliteit van relaties bepaalt de kwaliteit van ons leven’ en ‘We moeten niet naar geluk zoeken, maar naar betekenis.’
Als dochter van twee joodse mensen die allebei als enige van hun familie de kampen hebben overleefd, begreep ze al jong dat je mensen moet leren lezen. Ze verplaatst zich in verhalen en drijfveren van mensen en ziet twee soorten mensen: mensen die alleen maar niet dood willen en mensen die echt een levendig leven zoeken.

Kenmerkend voor haar werkwijze is dat zij uit het oordeel blijft. Ieder heeft zijn eigen verhaal, een eigen kijk op de werkelijkheid. Een recent boek als Mag ik je geen advies geven van Huub Buijssen sluit hier methodisch bij aan en laat zien hoe je iemand in moeilijke situaties eigen regie kan laten houden.
Het gesprek met haar ging mijns inziens ook over identiteit. Op diverse niveaus is dat wellicht hèt thema van deze tijd.
Identiteit, datgene wat voor een mens kenmerkend is. Dat wat in wisselende tijd en omstandigheden ieder van ons uniek maakt. Perel staat systemisch stil bij het belang van relaties in relatie tot wie je wilt zijn. Wat voor individuen geldt, gaat ook op voor bedrijven, die nadrukkelijk op zoek zijn naar hun onderscheidende bijdrage. Ook hier speelt systemisch het verleden een rol in het heden.
Op macroniveau, denk aan het integratiedebat, speelt in het publieke debat eveneens het identiteitsvraagstuk. Bekijk de recente film van regisseur Spike Lee, BlackkKlansman. Deze film roept aan de hand van een waargebeurd verhaal uit de jaren zeventig vragen op over de verdeelde Amerikaanse maatschappij van nu, met zijn nadruk op America First.

‘Zekerheid is de vijand van verandering‘ is een uitspraak van een van de leermeesters van Perel, psychotherapeut Salvador Munichin. Als je het zeker weet, sta je niet meer open voor de mening van de ander. Laten we twijfel beschouwen als de wachtkamer van inzicht en een aanzet tot dialoog.