Wat werkt?
Het is goed toeven op het terras van de camping na een inspannende fietstocht door het heuvelachtige landschap.
‘Nederlanders?’ vraagt een wat oudere man.
Hij is net gearriveerd en vertelt dat hij al jaren op dit Franse terrein te gast is.
Vervolgens vraagt hij: ‘En, werkzaam in het onderwijs?’
Om diverse redenen een interessante vraag. Je bent op vakantie, vanwaar een vraag over werk? Is het gezonde nieuwsgierigheid of andersom juist een impliciete uitnodiging voor een tegenvraag die de ander uitnodigt over zijn werk te praten? Daarnaast leidt het soort werk dat iemand verricht vaak tot stereotypering. Toen ik het eens vroeg aan een vrouw die duidelijk geen zin had in deze vraag antwoordde ze dat ze professioneel paaldanseres was, om zo mijn reactie te peilen. Je bent meer dan je werk, bij muzikale voorkeuren omzeilen we vooroordelen door muzieksmaak, waarvan we aannemen dat die eigenlijk niet zo past, een guilty pleasure te noemen. In breder verband speelt de identiteitsvraag.
Een dertiger mengt zich in het gesprek. ‘Ik vind werk op dit moment niet zo belangrijk. Ik had een leuke baan, een relatie, een huis. Maar huisje, boompje, beestje vond ik nogal benauwend. Ik heb ontslag genomen en mijn spullen ergens opgeslagen. Wie ben ik zonder dat soort vastigheden. Dat wil ik uitzoeken. Mensen bekommeren zich meer om wat ze moeten doen, dan wat ze willen zijn. Ik loop van Vezelay naar Santiago de Compostella. Ik noem het een avontuur, mijn ouders noemen het een vlucht.’
Dankzij de werkvraag voeren we een gesprek over identiteit. Paul Verhaeghe, klinisch psycholoog en psychoanalyticus, beschrijft in zijn boek Identiteit hoe een veranderende tijdsgeest zijn weerslag heeft op individuele psychische problemen. Wie je bent wordt bepaald door de context en al of niet succesvol zijn in je werk kan bepalend zijn voor je levensgeluk. Op de cover van zijn boek staat de tekst: We genieten ons te pletter maar niemand is tevreden.
Het gesprek wat we voeren doet me ook denken aan een uitspraak die ik eens hoorde van een manager:
In het leven heb je te maken met een aantal glazen ballen die je in de lucht houdt: familie, relaties, gezondheid. Als ze vallen zijn ze stuk. Er is echter één rubber balletje dat altijd blijft stuiteren, dat balletje heet werk.
Het is goed toeven op het terras van de camping na een inspannende fietstocht door het heuvelachtige landschap.